Betoog Anja Hulsbergen

Allereerst een compliment aan de ambtenaren die de Berap, Kadernota en jaarstukken opnieuw tot goed leesbare documenten hebben gemaakt.
We leven op dit moment in een bijzondere tijd. De tijd van geen oorlog ligt inmiddels achter ons. Ons leven, onze vrijheden zijn niet langer vanzelfsprekend. We hebben een nieuw kabinet, net geïnstalleerd en dus nog aan het begin. Wat dit ons zal brengen is nog onzeker. Wat wel zeker is, is de donkere financiële wolk die wij dichter naar ons toe zien komen in de vorm van het jaar 2026.
Een komend jaar dat ons doet beseffen dat we de afgelopen jaren heel rooskleurig hebben mogen bekijken. De gemeente, de coalitie wil vooruit, maar is alles nog wel haalbaar? Moeten we doorgaan op dezelfde voet of toch de plannen bijstellen en aanpassen? Hoe moeilijk dit soms ook is. Maar gelukkig wordt de gemeenteraad betrokken straks bij het stellen van de prioriteiten, ook voor het verkrijgen van draagvlak. Een zware taak voor wethouder Klein als portefeuillehouden financiën.
De berap en de kadernota schetsten nu nog een beeld dat positief is, met plannen die uitgevoerd worden en plannen die nog uitgevoerd moeten worden. Maar dit geeft tegelijk een aantal vragen over de haalbaarheid van deze nog uit te voeren plannen.
In ons vorige betoog, in 2023, hebben wij aangegeven dat wij kritisch zijn op de voorstellen die vanuit het college naar ons toe komen. Kritisch, maar niet negatief. Dat is nog altijd onze insteek, want dat voelen wij ons verplicht aan de inwoners van onze gemeente. Daarom ook dat wij op een aantal zaken als heel kritisch worden ervaren.
Zo hebben wij in het afgelopen jaar een aantal bestemmingsplannen besproken en daarin een weloverwogen standpunt genomen. Een standpunt dat niet altijd tot gevolg had dat wij instemden met het voorstel, omdat de randvoorwaarden niet klopten of onvoldoende werden toegelicht, op meerdere gronden. Gemeentebelangen ziet het belang van nieuwe woningen absoluut in, maar wij verwachten dat de plannen en voorstellen die daarbij horen, voldoen aan wet- en regelgeving. Niet alleen omdat wij dat belangrijk vinden, maar het is ook de verantwoordelijkheid van de wethouder naar onze inwoners om dit volgens algemeen geldende regels te borgen.
Zo ook het plan Herenland Opheusden. Een ambitieus plan, maar met grote gevolgen. Want het plan Herenland is niet los te zien van de rondweg. En de rondweg is een kostenpost die, zeker naar 2026, voor Gemeentebelangen grote twijfels geeft. Zijn de inmiddels gestegen kosten (zowel bouw- als personeelskosten) nog wel binnen een verantwoord niveau? Enerzijds is het voor de ontwikkeling van het plan Herenland nodig om een rondweg te hebben, anderzijds zijn de kosten van de rondweg zo hoog, zeker als er een tunnel moet komen, dat dit financieel niet verantwoord is. Wij zouden graag een nieuwe doorberekening zien van de actuele kosten met de huidige scenario’s. Dan wel een aanpassing van de plannen die minder kosten of een uitstel van de plannen. Want zo zijn er meer randvoorwaarden die, nog niet, zijn geborgd. Gelukkig worden onze kritische vragen ook gehonoreerd en wordt ingezien dat wij terecht kritisch zijn.
Daarnaast hebben wij onze zorgen over de kosten van de organisatie. Er is een stijging van het ziekteverzuim en daar bijbehorend inhuur van externe vervanging. Ook lezen wij dat er door werknemers een hoge werkdruk wordt ervaren. Maar is dan de oplossing om meer personeel aan te nemen of kan de oplossing ook in andere zaken liggen? Bijvoorbeeld het bijstellen van ambities of anders inrichten van de organisatie door met huidige medewerkers in gesprek te gaan of zij mogelijk meer contracturen zouden willen, zelfs op tijdelijke basis. Het is in onze optiek beter om de goede mensen vast te houden en met hen in gesprek te gaan en te zoeken naar oplossingen, dan inhuur van tijdelijke mensen die niet de betrokkenheid hebben of de juiste kennis en ervaring.
Voor gemeentebelangen zijn onze inwoners het allerbelangrijkste. En daarmee is dat ons ijkpunt om ons standpunt te bepalen over de voorstellen die naar de gemeenteraad komen. Leefbaarheid en zorg voor onze inwoners, dat staat voor ons voorop. En wij kiezen zeker niet voor een gemeente die straks financieel aan de rand staat en de gevolgen hiervan doorrekent aan de inwoners.
Tegelijk zijn er ook mogelijkheden om de inwoners te ondersteunen en de leefbaarheid te vergroten, zonder grote kosten of zelfs geen kosten.
Nog altijd is laaggeletterdheid veel voorkomend in onze gemeente. Daarom hebben wij een motie opgesteld waarin het lidmaatschap van de bibliotheek verlengd wordt tot 27 jaar. Dit kan, met hulp van de SPUK subsidie kostenneutraal.
Uiteindelijk is voor ons van het allergrootste belang dat in de komende jaren, de uit te voeren plannen en de daarbij behorende financiële gevolgen, nooit afgewenteld mogen worden op onze inwoners. Nieuwe voorstellen of plannen prima, mits het past binnen de gestelde kaders en de prioriteiten die wij als gemeenteraad straks met elkaar gaan vaststellen. Gemeentebelangen zal daarin altijd als eerste kijken wat dit voor gevolgen heeft voor onze inwoners en dat het niet ten laste komt van de inwoners van onze gemeente door een verzwaring van hun lasten.
Voorzitter, leden van de raad, het is onze taak om met weloverwogen beleid de komende jaren in te gaan. Gemeentebelangen zal daarbij vasthouden aan de eigen koers: positief, maar kritisch.